Uzmanlık alanım içerisinde yer alan “Sosyal Uygunluk Yönetim Sorumlusu (Social Compliance Responsibility)” ve “Kurumsal Sosyal Uygunluk Denetçisi (Corporate Social Compliance Auditor) ” olarak görev almaktayım. Belgelendirme süreçlerinden en önem arz edenleri de BSCI ve Sedex olup ülkemizde ihracat yapan bir çok firmanın yurt dışı müşterisi tarafından ihracat şartları arasında yer almakla beraber, bu belgeye sahip ihracatçı firmalarında çalıştığı tüm tedarikçilerin ya bu ilkelere uygun hareket etmesi ya da kendilerinin da belgelendirmeyi gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Her ne kadar yaygın olarak Tekstil sektöründe uygulamalara daha sık rastlansa dahi lastik, plastik, metal vb üretiminden hizmet sektörüne kadar ciddi bir çalışma gerektiren, her an güncellenen bu sistemler, çoğu zaman dışarıdan bir uzman aracılığı ile yürütülmesi daha etkin ve verimli sonuçlar vermektedir. Aslında eğer var ise firmalarda bulunan kalite ekipleri ve/veya insan kaynakları birimleri bu işi üstlense bile en azından zorunlu eğitimlere katılmaları (BSCI Platformu ve FTA Akademinin gerçekleştirdiği- Platforma üretici olarak kayıt olduğunuzda otomatik olarak tanımlanacak ve yönlendirecektir) gerekmekle beraber ilk belgelendirmede denetim tecrübesi olan ve sürekli güncellemeleri takip eden bir uzmanla çalışmaları belgelendirme sürecinin hızlanmasını sağlayacaktır. Şimdi gelin hep beraber “Sedex ve BSCI nedir?” inceleyelim.
BSCI NEDİR? BSCI (Business Social Compliance Initiative /İş Sosyal Uygunluk Girişimi )
İş Sosyal Uygunluk Girişimi – BSCI; 2003 yılında Dış Ticaret Birliği (FTA) tarafından global tedarikçi zincirinde firmaların çalışma şartlarını iyileştirmek ve artan şeffaf iş talebini karşılamak için kurulmuştur. BSCI Tedarik Kuralları Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) , Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Üniversal Deklarasyonu, Çocuk Hakları ve kadınlara karşı her çeşit ayrımcılığın engellenmesi konusunda Birleşmiş Milletler Konvansiyonu, UN Küresel İlkeler ve Çok uluslu Şirketler için OECD Kılavuzu gibi insan haklarını koruyan en önemli uluslararası iş standartlarına dayanmaktadır.
Tedarikçi kuralları, her türlü ürün ile birlikte her boyuttaki firmalar için uygulanabilir. BSCI sosyal sorumluluğun yanı sıra iş ve sosyal uyumluluk kurallarını gerektirdiğinden markaların satın alma karalarında doğrudan etkili olmaktadır.
BSCI, Brüksel merkezli Dış Ticaret Birliği (FTA) tarafından başlatılmış, Avrupa etik kaynak kullanımı sosyal izleme sistemidir. BSCI, ILO’nun (Uluslararası İşçi Organizasyonu) işçi standartlarını temel alır ve tedarikçilerin sosyal performanslarının sürekli olarak iyileşmesini teşvik eder. Hedefi, SA 8000 veya eşleniği gibi standartlarca belgelendirilmiş olmak, böylece sürdürülebilir çalışma koşullarını dünya genelinde desteklemektir.
BSCI tüzüğü şu alanları kapsar:
- Sosyal Yönetim Sistemi (Yasal Uygunluk ve Kayıtları) ve Kademeli Etki (tedarik zinciri)
- Çalışanların katılımı ve korunması
- Örgütlenme Özgürlüğü ve Toplu Sözleşme Hakları
- Ayrımcılığın Önlenmesi
- Adil Ücretlendirme
- Uygun Çalışma Saatleri ve Koşulları
- İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Sistemi
- Çocuk İşçiliğin Önlenmesi
- Genç Çalışanlar için Özel Koruma Prosedürleri
- Güvencesiz Çalışmanın Önlenmesi
- Zorla Çalıştırmanın Önlenmesi
- Çevrenin Korunması
- Etik İş Davranışı
BSCI Belgesi Nasıl Alınır?
-
- Personel listesi ve/veya Personel Bilgi Bankası
-
- İSG Uzmanı ve İş yeri hekimi
-
- Yıllık izin kayıtları (100 kişinin üzerindeki firmalarda Yıllık İzin Cetveli ve Kurul Defteri ile Yıllık izin formları. Yıllık İzin formlarının PDKS -Personel Devam Kontrol Sistemi- ile tutarlılığı)
-
- Maaş bordroları
-
- Çalışan giriş çıkış zaman kayıtları (PDKS kayıtları- Ulusal ve Resmi Tatillerde çalışılmamış olması, çalışılacak ise karakoldan gerekli izinin alındığı ve çalışanlarında gönüllülük gösterdiğine dair yazılı beyanları)
-
- Personel özlük dosyaları (ki istenen evrak listesi 6331 sayılı kanunda yer alan tehlike sınıflarına göre değişmektedir), iş sözleşmesi/ toplu iş sözleşmesi (BSCI ilkelerine uygun olarak hazırlanmış olması önem arz etmektedir. İşçi lehine olması şartı aranır- Bizim ülkemizin kanunlarına göre hatta bir avukat eşliğinde hazırlanmış olması kesinlikle uygun olduğu anlamına gelemeyebilir BSCI ile mevcut ülkenin kanunu arasında kıyaslama yapıldığında hangisi daha fazla işçi lehineyse o ilke geçerli olacaktır).
-
- İletişim Kanalları Projelerinin oluşturulması: Sendika ve/veya dilek ve şikayet kutusu kullanım talimatı, sosyal uygunluk temsilcisi ile çalışan temsilcisinin ortak olarak her ay düzenli kutuları açarak gerekli önlemi alıp almadığını gösteren dilek ve şikayet kutusu kayıtları ve ilgili aksiyonlar. Açık Kapı politikası ve uygulamaları. İşçi dinleme toplantıları.
-
- Aylık SGK bildirgeleri
-
- İşletme ruhsat, kapasite ve faaliyet belgesi
-
- Fenni muayene uygunluk raporları topraklama uygunluk, gürültü, toz ölçümü, emisyon, imisyon ,deşarj belgesi atık su bağlantısı, forklift ehliyeti ,kazancı belgesi, içme suyu analizi kimyasalların listesi ilk yardımcı ve sertifikası, yangın eğitim kayıtları, yangın ekipman listesi, Acil Durum Eylem Planı Tatbikatı ,Risk Analizi.
-
- Firmanın sosyal uygunluğu da kapsayan misyon vizyon ve politikaları.
-
- Firmanın yıllık olarak “SMART” biçimde belirlenmiş termin içeren hedefleri
-
- Sistemin Korunmasına ilişkin kayıt ve toplantılar
-
- İlgili eğitim tutanakları (İnsan Kaynakları ve /veya Personel Yönetmeliği, duyurulması ve eğitimin verilmesi, Temel BSCI eğitimi – üst yönetim ve çalışanlar için ayrı).
-
- BSCI Platformuna üyelik ve Adil ücretlendirme anketinin girilmesi
-
- Toplantı ve eğitim tutanak ve kayıtları, firmanın var ise raporlama sistemi
-
- İç Denetim raporları
-
- Organizasyon Şeması ve Görev Tanımları
BSCI Değerlendirme Sistemi Yapısı
Yürütülen çalışmalarda BSCI değerlendirmesi üç ana başlık altında toplanır:
-
- Bölüm A – Ana verilerin kaydı :İşletme ve ana verilerinin kaydedilmesi
-
- Bölüm B – BSCI denetimi: Temel sosyal ve çevresel gerekliliklere göre uygunluğa air verilerin kaydedilmesi ve değerlendirilmesi ( Part B’de ortaya çıkan durumlar için düzeltici çalışmaların uygulanması mecburidir ).
- Bölüm C – Endüstri için iyi uygulamaların kaydedilmesi ve değerlendirmesi: C Bölümü mecburidir, ancak C’de ortaya çıkan durumlar için düzeltici çalışmaların yapılması gönüllüdür.
Ön denetimin ciddi sorunları ortaya çıkardığı durumlarda, yeni denetim planlanmadan önce, düzeltici çalışmaların yapılması gerekir. Ön denetim; bu konuda eğitim almış ve sosyal sorumlu olarak ataması yapılmış sorumlu personel ve/veya 3. taraf bir belgelendirme kuruluşunun ana denetiminden önce yapılabilir.
SEDEX Nedir?
SEDEX İngiltere’ de kurulmuş kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Tedarikçilerin iş kanunu ve çeşitli müşteri standartlarına göre gerçekleştirilen etik uygulama sonuçlarının saklandığı ve ilgili müşterilerle paylaşıldığı web tabanlı uluslararası bilgi/ veri depolama ve paylaşım sitesidir.
SEDEX MEMBERS ETHICAL TRADE ASSOCİATION (SMETA) Denetimleri üretim yerlerindeki çalışma koşullarının, Yerel ülke kanunlarına, İlgili Tüzük ve Yönetmeliklere ve ETI standardına göre değerlendirilmesidir.
Sedex denetimi aşağıdaki konulara odaklanmaktadır:
- Zorla Çalıştırılmanın Önlenmesi
- Sendikalaşma/Toplu Sözleşme özgürlüğünün Kısıtlanmaması
- Çalışma Koşullarım İş Sağlığı ve Güvenliğine uygun olması
- Çocuk İşçiliğin Önlenmesi & Genç İşçilik
- Hamile Kadın Çalıştırma Koşulları
- Ayrımcılığın Önlenmesi
- Çalışma Saatleri
- Ödemeler ve Diğer haklar-Özlük Dosyaları
- Düzenli İstihdam ve Turnover (İşgücü Devir Oranı) vb İK Metrikleri.
- Disiplin Uygulamaları & Taciz ve Kötü Muamele Uygulamalarının Önlenmesi
- Çalışan ve Müşteri Memnuniyet Ölçümleri ve Raporlama
- Çalışan sayısına bağlı olarak destek ekiplerin kurulması (Koruma ve krutarma, İlkyardım, Söndürme vb.)
- Örnek olarak;
SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı Nedir?
Business Social Compliance Initiative (BSCI) , BSCI gözetim ve denetim sistemi vasıtasıyla dünya genelindeki üretim yerlerindeki sosyal standartlara yönelik kalıcı iyileştirme sağlanmasını amaçlamakta ve SA 8000 standardını temel almaktadır ve SAI (Social Accountability International) tarafından tanınmaktadır.
Bu standarttaki asıl amaç üretici firmanın birden fazla denetim külfetinden kurtararak Avrupa kriterleri çatısı altında tek bir denetimden geçerek kabul görmesini amaçlar.
SA 8000 standardı daha az süreç tabanlı, daha fazla kuralcı ve sonuç odaklıdır.
SA 8000 üretim sektörü ile daha fazla ilgilidir ve denetimleri ISO 9000 ve ISO 14000’de olduğu gibi sadece süreç yerinde değil, aynı zamanda iş görenler, pay sahipleri ve ilgili diğer taraflar ile görüşmeleri ve çalışma ortamı dışında gerekli olan yerlerin ziyaretlerini de kapsar.
SA 8000 ile ilgili maliyetleri kısaca:
- Belgelendirme denetiminde uygunsuzluk tespit edilirse, bunları ortadan kaldırmak için yapılacak olan düzeltici faaliyetlerin maliyeti
- Denetime hazırlanma maliyeti
- Belgelendirme maliyeti
- Düzeltici ve Önleyici Faaliyetleri (DÖF) başlatma ve uygulamanın maliyetleri olarak sıralanabilir.
Sosyal Sorumluluk nedir? Denetimini Kim Yapar?
SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı denetimi SAI tarafından akredite edilmiş, bağımsız belgelendirme firmalarınca yapılır. SA 8000 standardına göre akredite olabilmek için belgelendirme firmaları, ISO/IEC Guide 62, SAI Guideline 1 dokümanlarındaki maddeleri karşılamak zorundadırlar.
Özetle
BSCI denetimi tüm tedarikçilerinin ve belirlenen taşeronların merkez şirketine olan çalışma etiğine ve kalite sistemine bağlılığını gösteriyor.
BSCI denetiminden geçen şirketler bsci veritabanını kontrol ederek denetim sonuçlarına ulaşabilirler. Bsci tedarikçileri; denetimlerini tamamladıktan sonra etik önlemleri aldığını çalışma koşulları ve etik denetim prosedürlerini ve kalite sistemini geliştirmeyi hedefler.
Bsci denetimlerini takiben SA 8000 sertifikasyon sürecine geçilir. İşletmelerin yalnız kendilerinin standarda uymaları yeterli olmayıp, birlikte çalıştıkları üretici, tedarikçi, taşeron işletmelerin de uyması gerekmektedir.
-
- Ortam Ölçümleri: İşletmenin çalışanları işçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili risklerin uzun ve kısa dönemde en aza indirilmesi için çalışmaların ve ortam ölçümlerin kontrol edilerek güvenli bir çalışma ortamı sağlaması için test ve kontrollerini düzenli olarak yapmak zorundadır.
-
- Ücret: Ücretler en azından ülkenin asgari ücret seviyesinde ve personelin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar olmak zorundadır.
-
- Çalışma saatleri: Çalışanlar haftalık 45 saatten fazla çalıştırılamaz ve fazla mesailer, haftalık 12 saati geçemez.
-
- Disiplin Uygulamaları: Şirket fiziksel zorbalık, zihinsel ya da bedensel baskı ve sözlü taciz içeren davranışlar içine girmeyecek ve girilmesine destek vermeyecektir.
-
- Ayrımcılık: İşletme çalışanları işe girişte, ücret almada, eğitimde, terfide, işten çıkarmada ya da emeklilikte hiçbir konuda ayrımcılık yapılmayacaktır.
-
- Toplu Sözleşme Hakkı ve Örgütlenme Özgürlüğü: Çalışanlar sendika kurma, sendikaya katılma ve toplu pazarlık hakkı hiçbir şekilde engellenemez.
-
- Yönetim Sistemleri: Üst yönetim firmanın standardın gerekliliklerine uygunluğundan sorumludur.
-
- Zorla çalıştırma: iş yerinde kişi zorla iş gören çalıştıramaz veya iş görenlerin, kimliklerini ya da belli bir işletmeye bırakmalarını isteyemez.
- Çocuk İşçi (iş gören) : 15 yaşın altında çocuk çalışan çalıştırılamaz. Bu yaşın üzerindeki çocuk çalışan eğer okula da devam ediyorsa, iş için harcayacağı toplam zaman, günde (iş+okul+ulaşım dahil) 10 saati geçemez.
- Yangın ekipman listesi, Acil Durum Eylem Planı Tatbikatı ,Risk Analizi.
- İş ekipmanları Periyodik Kontrolleri: İşletmede kullanılan makine ekipmanın periyodik kontrolleri yapılmadır. İş yerinde elektrik topraklama uygunluk raporu da bu kapsamda olacaktır. ( Forklift, caraskal, vinç, basınçlı kazanlar, kompresörler, transpalet v.s ).
Audit ne demek ?
(Audit Raporu)Denetim raporu anlamına gelmektedir. İç denetimler tarafından uygunluk, performans, finansal, bilgi teknolojisi ve kalite sistemi faaliyetleri konusunda düzenlenen ve denetim çalışması sonucunda son görüşün açıklandığı rapordur. Denetçi uygunsuzluk nedenlerini raporunda madde sırasıyla açıkça belirtir. Denetim raporları, belirlenen raporlama standartlarına uygun, yeterli kanıtlara dayalı ve tutarlı olarak düzenlenir. Denetim raporunda asgari olarak denetimin amacı, kapsamı ve sonuçlarına yer verilir (İç Denetçilerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik / Kamu İç Denetim Raporlama Standartları).
Görüş ve Önerileriniz İçin :
aysemece@gmail.com
1 Comment